Beperking werkloosheid in de tijd: hoe kunnen OCMW's anticiperen?

Vanaf 1 januari 2026 zullen duizenden mensen hun recht op een werkloosheidsuitkering verliezen. Voor OCMW’s betekent dit allicht een forse toename van hulpvragen, in een context waarin de werkdruk nu al hoog ligt. Herd gaat graag scheep met sociale diensten die zich terdege willen voorbereiden. Want deze situatie is ook een kans om bestaande processen kritisch te bekijken en te optimaliseren.

Het stond in het Regeerakkoord van de federale regering en dit voorjaar maakte deze haar voornemen concreet: vanaf 1 januari 2026 wordt de beperking van de werkloosheid in de tijd geleidelijk aan ingevoerd. De effecten van deze maatregel? Daar zetten heel wat OCMW's zich al voor schrap.

En terecht. Niemand heeft een glazen bol, maar KULeuven-onderzoeker en Herd-expert lokaal beleid Marjolijn De Wilde schetst, wars van alarmisme, een realistisch beeld van wat komen gaat. "De gevolgen van deze ingreep zullen zich pas geleidelijk tonen. Niet onmiddellijk in januari, maar in schulden, in uitgestelde hulpvragen, in relationele spanningen — maanden of jaren later", verwacht Marjolijn. "We mogen in juni 2026 dus vooral niet te snel besluiten: ach, het valt allemaal wel mee."

Realiteitszin en goede voorbereiding

De maatregel komt 'er bovenop' in uitdagende tijden. De complexiteit van het leefloonproces is toegenomen en daarmee de werkdruk -voor teams die toch al krap bemeten zijn omdat medewerkers binden en boeien ook een uitdaging is.

Maar toch is proactief handelen, anticiperen op wat komen gaat, echt wel een haalbare kaart. Het leefloonproces kan eenvoudiger en efficiënter. Teams kunnen zich anders organiseren. "En met een goed dashboard kan de lokale situatie effectief in kaart gebracht worden -nu al- met het oog op de toekomst", vult Bart Kaesemans, interim-manager sociale diensten aan. "Hierbij gaan we ook in gesprek met bovenlokale partners zoals VDAB en RVA. Er zijn echt wel heel wat data beschikbaar."

Op basis van wetenschappelijke inzichten ontwikkelde Herd een uitgebreid aanbod voor OCMW's. "Met dit aanbod hebben we al OCMW's mogen ondersteunen en dat heeft zijn vruchten al afgeworpen", vult Herd-zaakvoerder Katrien Geets aan. "OCMW's die zich willen voorbereiden op 1 januari, kunnen samen met ons de mogelijkheden verkennen, afgestemd op de lokale context en organisatie."

Wat kan Herd betekenen?

Hulp bij versnelling leefloonproces

Samen met het OCMW herdenken we de aanvraagprocedure, met als doel een snellere, eenvoudigere en beter onderbouwde toekenning van het leefloon. In plaats van een uitgebreid sociaal onderzoek standaard te herhalen, benutten we informatie uit de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (KSZ) als eerste analysemiddel.

Door aan maatschappelijk werkers een specifiek gebruik van de KSZ aan te leren, kunnen onnodige stappen vermeden worden, neemt de doorlooptijd af, kan een mogelijke toestroom van aanvragen vlotter behandeld worden, en ontstaat ruimte voor trajectbegeleiding rond andere levensdomeinen zoals werk, huisvesting of gezondheid.

Herd ontwikkelt samen met de OCMW-medewerkers een vernieuwde werkwijze, begeleidt de testfase, en ondersteunt indien gewenst ook de opschaling en monitoring.

Meer over dit aanbod

Dashboard in Power BI: informatie als hefboom

Informatie geeft inzicht. Het is een essentiële hefboom om werkstromen te verbeteren of bij te sturen. Heeft jouw OCMW een goed zicht op het cliëntprofiel, de in- en uitstroom, het aantal en de aard van de hulpvragen, de behandel- en doorlooptijd van dossiers?

Door antwoorden te formuleren op pertinente vragen creëren we inzicht. Met behulp van Power BI bouwen we samen een dashboard dat de hele dienstverleningsstroom helder in kaart brengt. En dit op maat van de organisatie, afgestemd op jullie behoeften.

Gegevensdeling met VDAB en RVA

We onderzoeken samen wat technisch en juridisch haalbaar is om vroegtijdig gegevens over uitkeringsverlies te ontvangen, en verkennen hoe datadeling met bovenlokale actoren de dienstverlening kan versterken.

Deze begeleiding is flexibel en wordt opgebouwd in nauw overleg. Of heeft jouw sociale dienst behoeften op vlak van organisatieherziening? Kan een frisse blik op de manier van werken geen kwaad? Ook voor deze vormen van begeleiding kan Herd instaan, desgewenst in combinatie met het overige aanbod.

Samen maken we de impact beheersbaar — met het oog op een menswaardige, haalbare en toegankelijke dienstverlening.